Service Dienst Werk (SDW) is een maatschappelijke onderneming die nu ruim twintig jaar bestaat. In 1992 is SDW mede opgericht door de deelgemeente Prins Alexander en als stichting stellen we ons twee doelen: het bieden van betaalbare diensten aan bewoners, bedrijven en overheid én het activeren en begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar een baan (binnen ons leerwerkbedrijf). Wij scheppen daarin betaalde en onbetaalde arbeidsplaatsen. 

Er werken bij SDW mensen vanuit verschillende doelgroepen, waaronder Wajong, WSW begeleid werken, WWB, sociale activering e.d. Onze dienstverlening bestaat uit laagdrempelige toegankelijke arbeid, die zonder vooropleiding en/of werkervaring door een brede doelgroep verricht kan worden. Tot deze dienstverlening behoren onder meer groenonderhoud, schoonmaakonderhoud, technisch onderhoud, productiebedrijf en toezicht.

Een sociale werkplaats richt zich op het bieden van werk in het kader van een zinvolle dagbesteding. De doelgroep die werkzaam is in een sociale werkplaats is in principe niet dezelfde als die bij SDW werkzaam is. Bij SDW werken veelal mensen die zich niet thuis zullen voelen in een sociale werkplaats, maar die het tegelijkertijd niet altijd zullen redden in een reguliere werkomgeving. Zij hebben behoefte aan begeleiding en werk dat passend is en perspectief biedt.

Vanuit de praktijkscholen krijgen wij geregeld de vraag of we jongeren een stageplaats kunnen bieden met uitzicht op een betaalde baan. Het betreft hier veelal jongeren die op dat moment (bijna) klaar zijn met de opleiding. Zij doen bij SDW onder begeleiding werkervaring op en leren (samen)werken in een bedrijfsmatige omgeving.  In een klein aantal gevallen vindt er doorstroom plaats naar het reguliere bedrijfsleven. Een goed voorbeeld hierin is een jongere die na enige tijd bij ons te hebben gewerkt door kon stromen naar een bedrijf dat zich specialiseert in asbestverwijdering. Doordat hij zich tijdens een voorlichting goed had geprofileerd en goede vragen stelde, bood het bedrijf in kwestie hem een arbeidscontract aan.

Vaak is de afstand tot een reguliere baan echter te groot en we moeten dan ook aanvaarden dat een reguliere baan niet iedereen gegeven is. Het gebeurt dat medewerkers met de nodige begeleiding bij ons langere tijd goed hebben gefunctioneerd en het niet redden bij een reguliere werkgever. Bij deze doelgroep hangt een succesvolle plaatsing nu eenmaal op voldoende begrip voor de beperkingen, deskundige begeleiding en rekening houden met en het werk afstemmen op een verlaagd werktempo.

Wij stellen ons naar gemeenten, praktijkscholen en UWV op als partner voor werkgelegenheidsvraagstukken voor dat deel van de arbeidsmarkt dat moeite heeft om op eigen kracht werk te vinden en behouden. 

Uit ervaringen met praktijkscholen merken wij op dat er weinig aansluiting is met de arbeidsmarkt. Dit kent allerlei redenen, maar in hoofdzaak is er onvoldoende werk beschikbaar dat passend is voor de leerlingen en bij bedrijven is er onvoldoende kennis over de doelgroep en de behoefte die er ligt qua begeleiding.

SDW vervult in deze een rol naar praktijkscholen en gemeenten door stageplaatsen aan te bieden en leerwerkbanen te creëren. SDW is in feite een opstap om enerzijds vanuit door te groeien naar een reguliere baan en anderzijds een opvang voor die leerlingen die het niet redden bij een reguliere werkgever.

Een groot voordeel van de Participatiewet is dat een plaatsing duurzaam kan worden

De wet- en regelgeving op het gebied van re-integratie en sociale zekerheid veranderen door de jaren heen.  De komst van de Participatiewet biedt zeker mogelijkheden voor mensen met een arbeidsbeperking. Een groot voordeel van de Participatiewet is dat een plaatsing duurzaam kan worden. Als de indicatie is afgegeven en de werkgever heeft met de gemeente goede afspraken kunnen maken over passend werk, loonwaarde, subsidiering en begeleiding, kan de arbeidsovereenkomst duurzaam zijn. Dit biedt perspectief, zekerheid en de mogelijkheid tot persoonlijke ontwikkeling voor mensen met een arbeidsbeperking. 

Een nadeel dat wij tot op heden ervaren is dat het proces van aanmelding tot indicatie ingewikkeld is en het lang duurt alvorens er een indicatie is afgegeven. Dit proces kan enkele maanden in beslag nemen. Voor leerlingen van een praktijkschool zou de indicatie doelgroepenregister binnen moeten zijn voordat zij de school verlaten. Nu zien we dat leerlingen de praktijkschool verlaten zonder indicatie en in veel gevallen ook zonder een baan. Het gevolg is dat leerlingen thuis komen te zitten.

Een nadeel met betrekking tot de uitvoering van de Participatiewet is dat wij tot op heden nog weinig concrete voorstellen zien om praktijkschoolleerlingen vanuit de schoolsituatie naar werk toe te leiden.

Als wij de indruk hebben dat iemand tot de doelgroep van de Participatiewet (wij beperken ons niet enkel tot praktijkschoolleerlingen) kan behoren, begeleiden wij een aanvraag hierin. Sinds kort is het voor burgers mogelijk om zelf een aanvraag in te dienen bij het UWV.  Wij ondersteunen de kandidaat en handelen proactief naar gemeenten en UWV in het creëren van garantiebanen. 

Streven zou moeten zijn dat iedere leerling vanuit de praktijkschool uitzicht heeft op betaald werk én in geen geval thuis komt te zitten. Als dat werk geboden kan worden bij een regulier bedrijf, heeft dat de voorkeur. Maar als dat niet mogelijk is omdat een leerling daar bijvoorbeeld nog niet aan toe is, zou er een  leerbaan bij een werkbedrijf zoals SDW gerealiseerd kunnen worden. Helaas zijn er maar betrekkelijk weinig bedrijven die een opzet hebben die vergelijkbaar is aan SDW.

Naar mijn mening zouden er meer lokale initiatieven moeten komen om werkgelegenheid te creëren voor de doelgroep Participatiewet. Initiatieven zouden van de grond kunnen komen als de overheid een deel van het publieke werk (groenonderhoud, beheer, schoonmaak) beschikbaar stelt voor werkgelegenheidsinitiatieven en hierin faciliteert en financiert. Gemeenten kunnen hierin leren van een opzet zoals SDW, welke dienstverlening in het publieke en private domein koppelt aan werkgelegenheidsvraagstukken.

Het lijkt me dan ook zinvol als in regionaal verband wethouders, praktijkscholen, UWV en betrokken werkgevers hierover in discussie gaan, initiatieven bespreken en pilots ontwikkelen.

Bij bedrijven en instellingen is er veel (ongeschoold en/of eenvoudig) werk door automatisering verdwenen of zijn functies als het ware gepromoveerd doordat er diploma-eisen gesteld worden waaraan veel mensen behorende tot de doelgroep nu eenmaal niet kunnen voldoen.

Om geschikte functies te creëren voor de doelgroep is ‘jobcarving’ een geschikt middel. Met jobcarving worden (eenvoudige) deeltaken uit diverse functies gebundeld die tezamen een nieuwe functie opleveren. Dit levert werkgelegenheid voor de doelgroep op.  

Door opgedane kennis met betrekking tot jobcarving centraal te delen hoeven werkgevers niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden en kan men inslaan op gebaande paden. Dit vergroot de kans op succes.